‏ مفاهيم دربرگیرنده ی آداب پهلواني مردم ایران در آثار فاخری چون شاه نامه ی فردوسی ، ارزشمند بودن ‏جوانمردی در فرهنگ عمومی مردم کشورمان را نمایان می کنند چراکه مردم سرزمین دیرین ایران ، نه تنها بر ‏پایه ی رفتارهای تاریخی ،بلکه در همسویی با اسطوره‌های خویش ، به پهلوانی و توانمندی جسمی ، احساس نیاز ‏می کردند تا خود را برای یاری اهورا مزدا در چالش با اهریمن ، تنومند و پرتوان سازند.‏
‏ در این راستا ، حماسه سازی ها و كارنامه ی برخي شهرياران و پهلوانان روزگاران كهن مانند جمشید ویا ‏فريدون كه در كارزاري سهمگين بر ضَحاك ماربه دوش پيروز شد و به تباه‌ كاري اهريمني او پايان داد ‏ازجمله رخدادهاي حاوي روحيّه ی جوانمردي، مردمداري و پهلواني هستند كه در ادبيّات ملّي ما به چشم ‏مي‌خورند. ‏

علاوه بررادمردی و فرهنگ پهلوانی ، اهمّیّت ورزش نیز از دیرباز در فرهنگ ایرانی مورد توجّه بوده زیرا ‏درلابه لای ادب فارسی به عنوان انعکاس دهنده ی فرهنگ کشور از جمله متون حماسي، بارها از ورزش و ‏تحرّك جسماني سخن به میان آمده است.‏
از برخي آثار ادبي ، این گونه بر مي‌آيد نیاکان ما به ضرورت دفاع نظامي به طور ویژه توجّه داشتند و بنابراین ‏باهدف آماده نگهداشتن جسم و روح خويش براي مقابله با حمله ی احتمالي دشمنان ، در هر فرصت ممکن ‏به ورزش هایی كه درفنون جنگی ریشه داشتند می پرداختند .‏
بدین گونه تردیدی باقی نمی ماند ورزش و انجام حرکت های پهلوانی جزو فعّالیّت های مهمّ درایران کهن به ‏شمار می رفته و جامعه ی آن زمان ، ارزش خاصّی برای قدرت بدنی و شجاعت روحی رزم آوران قایل بوده ‏است.‏

فردوسی هم که بخشی از شاه نامه را به مقوله های پهلوانی اختصاص داده ، نه تنها با سرودن ابیاتی نظیر «ز ‏نيرو بود مرد را راستي / زسستي دروغ آید و كاستي» در داستان بوزرجمهر ، اهمّیّت پرداختن به ورزش را ‏يادآوری نموده بلکه در شرح حال افرادي مانند «رستم»، «سهراب‌ « ، «آرش كمان گير» و… ورزش‌هاي متداول ‏آن زمان مثل «كشتي» ، «تيراندازي» ، «سواركاري» و… را نیز به مخاطبان ‌شناسانده است. ‏

با نگاهی به آیین های پهلوانی و زورخانه‌ای که از گذشته های دور در گستره ی تاریخی و فرهنگی ایران ‏رواج داشته‌ و درعنوان تعلّق گرفته به 17 شوّال هم مورد امعان نظر بوده ، در می یابیم آداب و سنن ورزش ‏پهلوانی یا باستانی با پیروی از منش پهلوانان و دلاوران افسانه‌ای تاریخ قبل از اسلام ایران و نیز الگوبرداری ‏از آموزه های اسلامی ، از جمله سیره ی تابناک اسدالله الغالب ، علی (ع ) مانندرفتاری که آن حضرت پس ‏از غلبه ی پرافتخار به عمر بن عبدود از خود بروز داد ، طرّاحی و تعیین شده اند تا مروّت و جوانمردی را با ‏استفاده از ابزارهایی چون شعر که ارتباط ادبیّات و ورزش را نشان می دهد در ورزش کاران و عموم ‏مخاطبان بر‌انگیزد.‏

نباید فراموش کنیم که ورزش ( چه نوع زورخانه ای و چه انواع دیگر آن ) نتایج مثبتی چون تنومندی و ‏قدرت را به عنوان رکنی مرتبط با پهلوانی برای افراد به ارمغان می آورد و این دارایی ها از منظر کلام ‏وحی دارای ارزشند . برای مثال آیه ی 69 سوره ی اعراف بیان فرموده وقتی هود (ع) ‌خواست يكي از ‏نعمت‌هاي خداوند برقوم را برشمارد خطاب به آنان گفت:«… وَزادَكُمْ فِي الْخَلقِ بَصْطَةً… ؛و به جسم شما ‏فزوني داد» ویا آیه ی 60 سوره ی انفال به ضرورت تقویت بنیه ی رزمی اشاره و فرموده است : « وَاَعِدّوُا لَهُمْ ‏مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ… ، در برابر آن ها (دشمنان) آن چه توانايي داريد ازنيرو آماده سازيد» . براین اساس می ‏شود گفت وجود توانایی در انسان که به موجب تعالیم قرآنی از جمله مفهوم نهفته در آیه ی سوم سوره ی ‏کهف « … لا قوّه الّا بالله » مطلق آن، همواره ازآن خداوند است ، نعمتی از نعمت های الهی به شمار می رود.‏

بااین اوصاف ،امروز همه ی آنانی که به تعالی جامعه ی خویش و تضمین سلامت آینده ی فرزندان شان می ‏اندیشند باید هم با نگاه به سابقه و  هویّت تاریخی ، فرهنگی خود و هم با توجّه به تاکیدات دینی ، برای زنده ‏کردن جوانمردی به عنوان اهرمی اثرگذار در کاستن از معضلات اخلاقی ، خشونت های اجتماعی و… همّت ‏ورزند و فراموش نکنند ، در غیر این صورت ، خیلی زود دیر خواهد شد.‏

صفحات: 1· 2