بهار و رویشی دیگربار
محمدرضا نوذریان
فصل زیبای بهار ، جلوه ای از قدرت بی پایان پروردگار هستی بخش و فرصتی برای اندیشیدن انسان در شناخت بیش تر آفریدگار خویش است. توجه به بهار ودرس گیری از پیام های نهفته در آن ، همواره در آموزه های اسلامی مورد ابرام قرار گرفته وبیان صریح آیه 50 سوره مبارک روم “فَانظُرْ إِلَی‌َّ ءَاثَـَرِ رَحْمَت‌ِ اللَّه‌ِ کَیْف‌َ یُحْی‌ِ الاْ رْض‌َ بَعْدَ مَوْتِهَآ … » را می توان از بهترین مصادیق این رویکرد دانست.
زنده شدن مجدد زمین مرده که به تعبیر قرآن ، ناشی از رحمت الهی است بی گمان برکات گوناگونی ازجمله رویش دیگربار گیاهان و شکوفایی درختان را به دنبال می آورد ، همان درختانی کهخداوند متعالدر آیاتی چون آيه هیجدهم سوره مبارك حج و یا آیه ششم سوره « الرحمن » قرآن کریم، این طراوت آفرینان حیاترا از جمله سجده کنندگان به درگاهش معرفی فرموده است . براین اساس درختان علاوه براین که مشمول بیان عمومی آیه نخست سوره التغابن « يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ … » بوده وچون همه آنچه که در آسمان ها و زمین هستند تسبیح معبود متعال را به جا می آورند به طور اخص نیز از ساجدانحضرت سبحان به شمار می روند.
درنگاهی حتی گذرا آشکار می شود پرداختن به درختان در لابه لای کلام الهی پیوستگی دارد و بی گمان ، این تکرارها و استمرارها نه از سر تصادف بلکه برخاسته از علم بی پایان دانای مطلق ودرراستای دست یابی به هدف متعالی تربیت انسان رخ داده اند .
قرآن مجید، در شرح زندگاني برخی پيامبران از جمله داستان اخراج حضرت آدم از بهشت به خاطر نزدیک شدن او و همسرش به « شجره ممنوعه » و تناول نمودن از میوه آن درخت ویا در داستان یونس (ع) در سوره صافات که متعاقب بیرون آمدن از شکم ماهی ، خداوند درختي بر سر راه او روياند ( تا در سايه آن آرامش يابد و از ميوه‌اش بخورد ) ، به نقش و رسالت درختان هم اشاراتی دارد اما شاید داستان مریم ، وقتی پس از به دنیا آوردن عیسی (ع) ، از قوم خویش دور شد و در بیابان در كنار درخت خرمايي فرود آمد و خداوند به او فرمود : « و هزي اليك بجذع النخله تساقط عليك رطباً جنياً …» ، معروفیت بیش تری داشته باشد.
نکته ارزشمندتر ، نقش درخت در جریان بعثت موسی (ع) است زیرا به موجب آیه سی ام سوره مبارک قصص ، « … في البقعة المباركة من الشجرة ان يا موسي اني انا الله رب العالمين » از درخت ندا داده شد : ای موسی همانا من پروردگار جهانیان هستم… و به این گونه توانای ازلی و ابدی از پس درختی با بنده اش سخن راند.
مانستگی درختان در برخی آیه های قرآن برای فهماندن مفاهیم معنوی هم درخور تدبرند. دراین خصوص می توان آیه شصتم سوره اسراء را دلیل آورد که از مفهوم آن می شوددرککرد خداوند گروهی از آدمیان را به لحاظ کارهای ناشایست شان به درختی مورد لعنت قرار گرفته تشبیه فرموده ویا درآيه بیست و چهارم سوره ابراهيم (ع ) « … كلمة طيبة كشجرة طيبة … » ، گفتار و اعتقاد پاکیزه را به درختي پاک مانند نموده است.
نباید فراموش کرد طبق تعلیمات کتاب هدایت ، بهشت و جهنم ، هرکدام درختانی دارندو ساکنان بهشت ودوزخ از میوه های آنان برخوردار خواهند شد و این نکته ، از سوره هایی مانند انسان ، الرحمن ، صافات و الدخان قابل دریافت است.
آری ، در فصل رویش های دوباره ، از زیبایی های بهار و خضوع درختان شکوفادربرابر حق ،درس بگیریم ، رویش مهربانی ها را در خویشتن خویش رقم زنیم و برای عبودیت به آفریدگارمان تلاش کنیم .
*مدرس دروس ادبیات فارسی دردانشگاه
منبع : نشریه آذریورد - شماره 18 مورخ 29 فروردین 95
