هركه صاحب همت آمد،مردشد
.jpg)
*محمدرضا نوذریان
به نظر می رسد یکی از نیازهای جدی و اساسی جامعه در عصرکنونی نهادینه و فراگیر شدن پشتکار وتقویت روحیه جدیت دربین نسل جدید است . اهتمام وجدی بودن در کارازابعاد مختلف خصوصا از لحاظ اجتماعی دارای اهمیت است ودرتوسعه هرجامعه ازعلل اصلی به شمارمی رود.بنابراین هر اقدام و یا رویکرد مدیریتی که منجر به تضعیف روحیه پشتکار در افراد شودکاستی های گوناگون و معضلات متعددی رابه اجتماع تحمیل خواهد کرد.
کم نیستندانسان هایی که برای خوداهداف مختلفی راتعیین می کنندامابه مرورزمان وبه دلیل نداشتن همت وپشتکار، کم کم ازهدفی که برای خود ترسیم کرده بودند دورمی شوند.
با مروری بر نمونه های نهفته در لابه لای ادب بی کران فارسی به جرات می توان اظهار کرد باور به داشتن اراده قوی در زندگی و ضرورت دوری کردن ازسستی و تنبلی، از اندیشه های ریشه دار درفرهنگ کهن ایرانی است تا جایی که دعوت به این بایدها بارها در آثار بزرگان ادبی مطرح شده اند و بیت ارزنده فردوسی « تن آساني وکاهلي دورکن / بکوش وزرنج تنت سودکن » از آن جمله اند لیکن متاسفانه امروزه این مهمات ، قدری رنگ باخته اند که به نظر می رسدعلت های مختلفی چون برخی سهل گیری های تربیتی ، بی توجهی به شایسته سالاری و … به بروزاین وضعیت کمک کرده اند زیرا هرزمان که منفعت طلبی شخصی و گروهی،جای گزین شرایط رقابتی در اداره جامعه شود،انگیزه کافی برای پویایی درافرادباقی نخواهدماند.
بی تردید بسترسازی برای کم رنگ شدن جهد و کوشش در جامعه،نوعی ستم درحق مردم وآیندگان و رفتاری درتباین بادستورهای اسلامی نیز به شمارمی رود زیرادین مبین اسلام به انحای مختلف ازجمله درآیه ها ی سی و نهم و چهلم سوره مبارک نجم « ؛ وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى ، وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى و اين كه براي انسان بهرهاي جز سعی و كوشش او نيست واين كه سعيش به زودي ديده ميشود» انسان هارابه تلاش و جدیت درزندگی فراخوانده است پس بالندگی جامعه که لازمه زندگی شایسته و ایده ال است جهدوپویایی نیروی انسانی را هم لازم دارد.
ادبیات ملی ما به عنوان انتقال دهنده فرهنگ عمومی،سرشارازنکته هاوتاکیدات گوناگون درتحسین به خرج دادن همت برای ساختن زندگی متعالی به دست انسان هاست و بسیاری ازشاعران کهن ایران باتعابیرزیبا،اهمیت تلاش وکوشش رایادآوری وبرای نهادینه شدن این امردرجامعه قلم فرسایی هاکردندتاکیداتی که با آموزه های اسلام نیزهمسویی دارند زیرا صاحب نظران دانش های دینی براساس نکته های مطرح شده در آیات قرآنی،همت توامان مسلمان دراموردنیوی واخروی رالازم وازمصادیق ایمان دانسته اند.
جای افتخار دارد درادب فارسی از کار مفید که بی گمان فرآیندی ناشی ازهمت انسان ها،عاملی دربه دست آوردن استقلال افراد و اجتماع وحتی راهی ازراه های رسیدن به پروردگارتلقی می شود به عنوان سرمایه جاودانی یادشده و ابیاتی مانند این بیت عطار نیشابوری « هركه صاحب همت آمد،مردشد / همچوخورشيدازبلندي،فردشد » به ضرب المثل رایج تبدیل شده اند لیکن پرداختن صرفاشفاهی به مقوله همت کافی نیست ودراین برهه اززمان که کشورمابرای عقب نماندن ازتوسعه پایدار،به سعی مضاعف افراد درحوزه های مختلف نیازداردبایدبرای نهادینه شدن همت ورزی درجامعه وعملی کردن آن درزندگی شخصی واجتماعی کوشید.
* پژوهش گر و مدرس دانشگاه
